Ik mis je zo

De vergankelijkheid van alles wat leeft, is moeilijk te accepteren. Met alle kracht die we bezitten, verzetten we ons tegen het onvermijdelijke einde. Zo wensen we in gedachten niet alleen onszelf maar ook onze dierbaren onsterfelijkheid toe. Als we iemand verliezen, levert dat een vloedgolf aan gevoelens op die we soms maar nauwelijks kunnen verwerken.

De in stervensbegeleiding gespecialiseerde psychiater Elisabeth Kübler-Ross beschreef vijf fasen van rouwverwerking.

Als eerste dient zich de ontkenning aan. We kunnen maar moeilijk geloven dat juist die persoon waar we zo van houden, er niet meer is. Ons natuurlijke afweermechanisme treedt in werking, door precies zoveel pijn toe te laten als we op dat moment aan kunnen. Zo beschermen we onszelf tegen het overweldigende verdriet en vinden we de kracht om allerlei zaken te regelen die op dat moment belangrijk zijn.

Dan gaan we in de verdediging, want we zijn boos. Op de artsen, op familieleden die meer hadden moeten doen, op een hogere macht, op onszelf…

Vervolgens komen we in actie. Als ontkennen of protesteren niet helpt, gaan we doelen stellen. Eindelijk echt die marathon lopen, waar we het al jaren over hebben. Dromen inlossen en activiteiten afvinken, die we op ons wenslijstje hadden staan.

Daarna slaat de machteloosheid toe, want hoe graag we ook willen en wat we ook doen, we kunnen het gebeurde niet ongedaan maken. We sluiten ons een tijdje af van de buitenwereld en treuren in eenzaamheid.

En op een dag is daar de aanvaarding. Het besef dat we door het verzet tegen de dood, onszelf de levensadem ontnemen. Het verdriet en de pijn zijn langzaam op de achtergrond getreden, de mooie herinneringen aan de overledene kleuren onze wereld geleidelijk aan van muisgrijs naar scharlaken rood, de kleur van de liefde. De dood betekent immers het einde van een leven, niet van de relatie die je met de overledene had, die liefde duurt voort. Altijd.

Er is geen ideale manier om te rouwen. Iedereen doet het op zijn eigen manier, in zijn eigen tempo. Toch kunnen mensen soms vastlopen in het rouwproces. Ze vluchten in hun werk of sluiten zich af van de buitenwereld denkend dat niemand de ernst van hun verlies begrijpt.

Om het gemis te verwerken moet je echter het verdriet doorvoelen, er uiting aan geven. Dat kan door met familie en vrienden te praten over de overledene, je gevoelens van je af te schrijven, je emoties in een muziekstuk te verwerken, of de geruststellende pracht van de natuur op te zoeken.

Heb je moeite om je nieuwe werkelijkheid te aanvaarden? Neemt het verdriet zo’n grote plaats in dat er geen ruimte is voor het leven zelf, zoals werk of hobby’s en gezellig samenzijn met vrienden? Dan heb je wellicht baat bij psychosociale therapie, ik wil je graag helpen.

Sylvia Frauenfelder, psychosociaal counselor te Den Haag